Pochodzenie stopni wojskowych
Od początku istnienia wojska, równolegle zaistniała potrzeba zhierarchizowania i przyporządkowania wszystkich żołnierzy do konkretnych działań. Na początku taką funkcję spełniał ubiór, czy też kolor chorągwi.
Podczas rozrostu pierwszych wielkich armii w starożytności zaistniała potrzeba dalszego rozwoju hierarchii. W obrębach armii powstawały kolejne jednostki organizacyjne. Dowódcy mniejszych jednostek podlegali dowódcom większych, tworzyło to drabinę hierarchii. Dużą rolę w tym odegrała armia Starożytnego Rzymu.
W Rzeczpospolitej nazwy stopni, jakie dzisiaj znamy, w ich militarnym kontekście zaczęły funkcjonować na przełomie XVI i XVII wieku. Utrwaliły się i właściwie przestały zmieniać pod zaborami. Odrodzone Wojsko Polskie czerpało z przykładów państw zaborczych i wzorców francuskich. Również wiele ze znanych nam dzisiaj stopni pochodzi z czasów podbojów Napoleona Bonaparte. Określenia te odwoływały się do zadań żołnierza, i tak na przykład: chorąży (niosący chorągiew królewską lub ziemską), pułkownik (dowodzący pułkiem), porucznik (pochodzi od słowa “poruszać” czyli zlecać, był dowódcą chorągwi jazdy) generał (generalny dowódca).
Stopnie w Wojsku Polskim
W dzisiejszych czasach stopnie wojskowe zostały jasno zapisane w prawie (w przypadku Polski w Ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej) . O wadze i dużym znaczeniu jakie mają stopnie w wojsku świadczy to, iż wzorują się na nim inne służby mundurowe w naszym kraju takie jak Policja, Staż Pożarna, Straż Graniczna, Biuro Ochrony Rządu.
Ze względu na posiadane rangi wojskowe żołnierze przyporządkowani są do konkretnych Korpusów Kadry Sił Zbrojnych: Korpusu szeregowych, Korpusu podoficerów lub Korpusu Oficerów. Ustawodawca ostatniej zmiany dokonał reformą z 1 lipca 2004 roku. Zniesiono następujące stopnie: starszy plutonowy, sierżant sztabowy, starszy sierżant sztabowy , młodszy chorąży sztabowy, chorąży sztabowy. Zrobiono to z przyczyn praktycznych. Z tym, że żołnierze zawodowi i żołnierze rezerwy, którzy posiadali jeden z ww. stopni posiadają go dożywotnio. Zniesiono również korpus chorążych i przeniesiono żołnierzy z tego korpusu do korpusu podoficerów.
W Rzeczpospolitej Polskiej stopnie wojskowe są tytułami żołnierzy i obowiązują dożywotnio. Osoba powołana po raz pierwszy do czynnej służby lub osoba przeniesiona do rezerwy bez odbycia służby otrzymuje stopień szeregowego. Nadanie wyższego stopnia następuje w drodze mianowania. Warunkiem mianowania żołnierza w czasie pokoju na pierwszy stopień w korpusie podoficerów (kapral) jest posiadanie przez niego wykształcenia co najmniej na poziomie ponadgimnazjalnym i zdanie egzaminu na podoficera. Z kolei warunkiem na mianowanie na pierwszy stopień oficerski (podporucznik) jest posiadanie wyższego wykształcenia oraz zdanie egzaminu na oficera. Aby być mianowanym (w czasie pokoju) na kolejne stopnie w tym samym korpusie żołnierze muszą spełniać określone warunki: pozytywne wyniki w szkoleniu wojskowym, pozytywna opinia służbowa, odpowiednie zdyscyplinowanie, ukończony wymagany kurs lub szkolenie. W przypadku śmierci żołnierza w czynnej służbie wojskowej, za jego zasługi na rzecz obronności państwa, dowództwo może mianować tego żołnierza pośmiertnie na wyższy stopień wojskowy. Żołnierz może stracić stopień w przypadku: utraty polskiego obywatelstwa lub degradacji.
Stopnie wojskowe
Określenie stopni w NATO
Państwa będące członkami Paktu Północnoatlantyckiego podpisały szereg umów w ramach ujednolicania i standaryzacji procedur. STANAG czyli NATO Standarization Agreement. Umowa STANAG 2116 obowiązuje od 1992 roku. Jej celem jest wprowadzenie stopni równoważnych w państwach członkowskich, co jest konieczne, ze względu na fakt, że w strukturach wojskowych Sojuszu współpracują ze sobą żołnierze z 28 państw. Kody literowe obejmują trzy kategorie żołnierzy: oficerów – kod OF (od ang. officer) z liczbą od 1 do 10 wg ważności, chorążych – kod WO (ang. warrant officer) od 1 do 5 (w Polsce nie obowiązuje ze względu na brak korpusu chorążych), pozostałe stopnie – kod OR (other ranks) z liczbą od 1 do 10. W naszym kraju na przykład Kapral to w NATO OR-03, Starszy sierżant to OR-07, Podporucznik OF-01, Generał OF-09.
Podział, szczeble, belki i pagony:
Korpus szeregowych
1. Szeregowy |
2. Starszy szeregowy |
Korpus podoficerów
3. Kapral |
4. Starszy kapral |
5. Plutonowy |
6. Sierżant |
7. Starszy sierżant |
8. Młodszy chorąży |
9. Chorąży |
10. Starszy chorąży |
11. Starszy chorąży sztabowy |
|
Korpus oficerów (oficerowie młodsi)
12. Podporucznik |
13. Porucznik |
14. Kapitan |
|
Korpus oficerów (oficerowie starsi)
15. Major |
16. Podpułkownik |
17. Pułkownik |
|
Generałowie
18. Generał brygady |
19. Generał dywizji |
20. Generał broni |
21. Generał |